Natuurlijk zijn er een heleboel goede vertalingen en de Statenvertaling heeft niet het alleenrecht op kwaliteit. Toch is door de manier van vertalen de Statenvertaling heel dicht bij de oorspronkelijke Griekse en Hebreeuwse teksten gebleven. Een andere vertaling die hier om bekend staat is de Naardense Bijbel. Op bijbelshandboek.nl is de Statenvertaling toegevoegd en wordt bij citaten gebruikt

Met bijbelstudie wil je de woorden van God leren begrijpen. In jouw relatie met God wordt dat ook van je verwacht. Naarmate een vertaling op zichzelf een interpretatie is van dat wat God heeft gezegd. Is de tekst van de vertaler of schrijver en zijn het niet meer de woorden van God, maar van de vertalers. Op zich hoeft dat niet een probleem te zijn zolang je dan ook de kritische lat langs de vertaling legt. Dit doe je dan weer door de vertaling af te zetten tegen de Statenvertaling of tegen de teksten van bijvoorbeeld het softwareprogramma ISA. (Interlinear Scripture Analyzer – Scripture4All) De Engelse King James bible is te vergelijken met de statenvertaling en ook die bijbel kan goed gebruikt worden bij bijbelstudie.

De statenvertaling heeft zoals al eerder gezegd niet het alleenrecht op kwaliteit, maar het is wel een bijzondere vertaling. Hierna wordt kort in het ontstaan ingegaan

Statenvertaling is uniek

De Statenvertaling (of Statenbijbel) is de eerste officiële Nederlandstalige Bijbelvertaling, die rechtstreeks uit het oorspronkelijke Hebreeuws, Aramees en Grieks werd vertaald. De opdracht voor de vertaling werd in 1618 gegeven op de Synode van Dordrecht; de Staten-Generaal werd gevraagd de vertaling te betalen. Tot dan toe werd er gebruikgemaakt van verschillende vertalingen, waaronder de Bijbelvertaling van Maarten Luther in het Hoogduits. Deze werd echter als een lutherse interpretatie beschouwd. Er waren al eerder bijbels in het Nederlands verschenen, zoals de Delftse Bijbel (1477), Liesveldtbijbel (1526), de Biestkensbijbel (1560) en de Deux-aesbijbel (1562), maar dat waren vertalingen van vertalingen en vaak incompleet.

Vertalers

Tijdens de dertiende zitting op 26 november 1618, werden de vertalers aangewezen. Johannes Bogerman, Willem Baudartius en Gerson Bucerus werden de vertalers van het Oude Testament. Zij moesten wel kanttekeningen maken bij de vertaling, waarin ze moesten uiteenzetten waarom ze voor een bepaalde vertaling hadden gekozen. Voor het Nieuwe Testament en de apocriefe boeken werden Jakobus Rolandus, Herman Faukelius en Petrus Cornelisz aangewezen als vertalers. Herman Faukelius en Petrus Cornelisz overleden voordat ze aan de vertaling konden beginnen. Daarom werden hun taken overgenomen door Festus Hommius en Antonius Walaeus. Ook werden “overzieners” die de gemaakte vertalingen moesten controleren aangesteld.

Richtlijnen voor het vertaalwerk
De Synode heeft ook uitvoerig stilgestaan bij de regels voor de vertaling. Op de achtste zitting van de Synode, op 20 november 1618 werden concrete regels voor het vertaalwerk vastgesteld. De vertalers moesten zich houden aan de volgende, uit vier punten bestaande, instructie:

I. Dat zij altijd bij de oorspronkelijke tekst zorgvuldiglijk blijven, en de manier van spreken der oorspronkelijke talen zoo veel de duidelijkheid en eigenschap der Nederlandse spraken kan toelaten, behouden. Maar indien ergens een Hebreeuwsche of Grieksche wijze van spreken voorviel, die harder ware dan dat ze wel in de tekst gehouden zou kunnen worden, dat zij deze aan den kant naarstiglijk aanteekenen.

II. Dat zij, om de zin van de tekst, die niet ten volle uitgedrukt is, te vervullen, zo weinig woorden daarbij doen als mogelijk is, en deze in den tekst met eene andere letter, en tusschen haakjes besluiten, opdat ze van de woorden van den tekst mogen onderscheiden worden.

III. Dat zij voor ieder boek en hoofdstuk een korten en duidelijke inhoud stellen, en alleszins aan den kant de gelijkluidende plaatsen der Heilige Schriftuur aan tekenen.

IV. Dat zij enige korte verklaringen er bij voegen, waarmede reden gegeven wordt van de overzetting in de duistere plaatsen; maar de waarnemingen der leerpunten daarbij voegen, is noch noodig noch raadzaam te zijn. (Acta, Dordtse Synode, Achtste zitting, d.d. 20 november 1618).

Tekstkritiek van de Bijbel

Het Nieuwe Testament van de Statenvertaling (en ook van bijvoorbeeld de King James Version) is een vertaling van de Textus receptus, de Griekse tekst die door Erasmus was gepubliceerd met behulp van enkele handschriften met de Byzantijnse tekst. Het Oude Testament is een vertaling van de betrouwbare Masoretische tekst. Vanaf de late negentiende eeuw baseren de meeste Bijbelvertalingen zich daarentegen op tekstkritische uitgaven van het Nieuwe Testament, zoals de Nestle-Aland-editie, die gebaseerd zijn op sindsdien ontdekte handschriften van het Oude- en van het Nieuwe Testament.

Tekstkritiek is het kritisch onderzoek naar de manier waarop de woorden e.d. in een oude en bedorven, slecht leesbaar overgeleverde tekst gelezen moeten worden

Men tracht de oorspronkelijke tekst van het Oude Testament en het Nieuwe Testament vast te stellen door de werkwijze van de tekstkritiek toe te passen op de oude Bijbelse handschriften. Tekstkritiek van de Bijbel wordt ook wel “lagere kritiek” genoemd en is een andere discipline dan hogere schriftkritiek. Hogere kritiek houdt zich bezig met datum van ontstaan, schrijver en eenheid van de Bijbelboeken. De Bijbelse tekstkritiek of lagere kritiek houdt zich bezig met het vergelijken van varianten van oude Bijbelse handschriften.

De invalshoek maakt het verschil

Aan de hand van één tekst wordt duidelijk dat verschillende vertalingen zijn ontstaan door verschillende invalshoeken. De “Interlinear Scripture Analyzer” is een software programma die zonder de leesbaarheid belangrijk te vinden. De zinnen lopen dat ook van rechts naar links in plaats van de voor ons normale links naar rechts leesrichting. Als een woord meerdere betekenissen heeft wordt vaak gekozen voor de vertaling die het meest gebruikt wordt. De ander vertaal mogelijkheden worden wel benoemd. De statenvertaling is een vertaling die van deze eigenlijk onleesbare tekst een leesbare tekst maakt. De Naardense bijbel doet dat ook en kiest voor een meer poëtische/literaire benadering van de tekst. De beide vertalingen blijven dicht bij de oorspronkelijke grondtekst en geven weinig tot geen ruimte voor interpretatie.

De herziene staten vertaling blijft dicht bij de statenvertaling maar heeft wel een meer gekleurde invulling. Er is meer aan interpretatie gedaan. De Stichting Herziening Statenvertaling werkt in opdracht van de Gereformeerde Bond, een soort waakhond die de verbreiding en verdediging van de Waarheid binnen de PKN wil waarborgen. Volgens deze bond is bij de herziene statenvertaling gestreefd de betrouwbaarheid van de statenvertaling te behouden en de verstaanbaarheid van de Statenvertaling te vergroten. Vooral dit laatste leidt vaak tot interpretatie.

De meeste vertalingen willen de bijbel leesbaar en begrijpelijk maken en doen dat door een eenvoudige formulering. Je ziet in de voorbeelden onder dat er steeds verder wordt afgeweken van de tekst van bijvoorbeeld ISA.

De 17 woorden en één zin die bij ISA worden gebruikt maakt de BasisBijbel een verhaal van 43 woorden verdeelt over zinnen.

De Bijbel in gewone taal maakt van het vers een vraag en antwoord constructie. Dat terwijl er in de grondtekst totaal geen sprake is van een vraagstelling.

Galaten 5:4

Interlinear Scripture Analyzer: Jullie werden ontheven van-af de Christus die in wet worden-gerechtvaardigd van-de genade jullie vallen uit

Statenvertaling: Christus is u ijdel geworden, die door de wet gerechtvaardigd wilt worden; gij zijt van de genade vervallen.

Naardense Bijbel: Ge werkt u los van Christus, u allen die in een wet rechtvaardiging zoekt; ge zijt uit de genade gevallen!

Herziene Statenvertaling: U bent van Christus losgeraakt, u die door de wet gerechtvaardigd wilt worden; en daarmee bent u uit de genade gevallen.

NBG: Gij zijt los van Christus, als gij door de wet gerechtigheid verwacht; buiten de genade staat gij.

Het Boek: Als u probeert het met God in orde te maken door de wet te houden, hebt u de band met Christus verbroken, u wijst daarmee zijn genade van de hand. 

BasisBijbel: Jullie denken dat jullie kunnen worden vrijgesproken van schuld door je aan de wet van Mozes te houden. Maar dan hebben jullie niets aan Christus! Want Hij vergeeft niet omdat je dat verdient met je goede gedrag, maar omdat je op Hem vertrouwt.

Bijbel in gewone taal: Proberen jullie jezelf te redden door je aan de Joodse wet te houden? Daarmee bereik je alleen dat je niet meer bij Christus hoort. ls